Mikrobiom jelitowy to zrównoważony ekosystem mikroorganizmów (bakterii, wirusów, grzybów i pierwotniaków), które zamieszkują nasze jelita. Wiele aktualnych badań wskazuje, że różnorodny i zrównoważony mikrobiom jelitowy ma wpływ nie tylko na przewód pokarmowy, ale również na wiele innych narządów i procesów w organizmie. Główna rola mikrobioty jelitowej to wsparcie trawienia, wchłaniania i produkcja substancji kluczowych dla zdrowia. Są to witaminy (K, z grupy B), krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA). Wśród innych substancji produkowanych przez bakterie jelitowe, są też związki chemiczne wpływające na układ hormonalny i układ nerwowy.
Wpływ mikrobiomu jelitowego na poszczególne organy obrazuje poniższa rycina.
Źródło: https://instytut-mikroekologii.pl/badania-nad-mikrobiota-jelitowa-najnowsze-odkrycia-i-ich-znaczenie/.
Mechanizmy łączące mikrobiom jelitowy ze zdrowiem serca
Związek między mikrobiomem jelitowym, a zdrowiem układu sercowo-naczyniowego jest obecnie intensywnie badany. Istnieje wiele dowodów na to, że metabolity produkowane przez mikrobiotę, takie jak lipopolisacharydy (LPS) oraz tlenek trimetyloaminy (TMAO), odgrywają istotną rolę w rozwoju chorób serca.
Powstawaniu tych związków sprzyja dieta zachodnia, bogata w nadmiar produktów zwierzęcych, żywność wysokoprzetworzona i uboga w błonnik pokarmowy, a także niektóre leki oraz niezdrowy styl życia. Wiele badań wskazuje, że podwyższony poziom TMAO wiąże się z niekorzystnymi następstwami chorób sercowo-naczyniowych. Zaobserwowano, iż wysokie stężenie TMAO w osoczu było powiązane ze wzrostem śmiertelności, zwłaszcza z powodu chorób układu krążenia i nerek. W innych obserwacjach wskazano, że zwiększona ilość TMAO w krążeniu ogólnoustrojowym powoduje zmniejszenie usuwania cholesterolu i przyczynia się do rozwoju miażdżycy. Dodatkowo udowodniono, że TMAO wpływa na zwiększenie reaktywności płytek krwi i zwiększa ryzyko zakrzepicy. Utrzymujące się zaburzenia mikloflory jelitowej (stan dysbiozy) nasilają stan zapalny organizmu, sprzyjający rozwojowi otyłości, insulinooporności i cukrzycy typu 2, które są czynnikiem ryzyka chorób serca.
Poniższa rycina obrazuje rolę tlenku trimetyloaminy (TMAO) w rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.
Źródło: https://unitedveincenters.com/pl/blog/optimize-gut-health-for-vascular-wellness/
Jak wspierać zdrowy mikrobiom dla serca ?
Mikrobiota jelitowa jest bardzo dynamiczną jednostką, na którą wpływ mają czynniki środowiskowe oraz zachowania żywieniowe. Podstawę jadłospisu mającego na uwadze prawidłowy stan mikrobiomu, powinny stanowić założenia diety śródziemnomorskiej z uwzględnieniem produktów sezonowych i lokalnych. Dobrze jest włączyć do codziennego jadłospisu, produkty probiotyczne, takie jak: kiszonki w postaci kapusty, ogórków, kimchi czy fermentowaną soję. Ważnym elementem prawidłowego sposobu odżywiania i dbania o mikrobiom jest podaż błonnika pokarmowego. Moduluje on skład mikrobioty jelitowej i uczestniczy w utrzymaniu homeostazy. Najlepsze jego źródła to: surowe warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, płatki gruboziarniste (np. owsiane), kasze, a także rośliny strączkowe, które zgodnie z założeniami diety śródziemnomorskiej powinny stanowić istotne i również alternatywne dla zwierzęcego źródło białka. Istotną rolę w dbaniu o prawidłowy mikrobiom stanowią kwasy omega- 3 (EPA i DHA). Pełnią one funkcje przeciwzapalne, stymulują układ odpornościowy, ochraniają nabłonek jelitowy. Z tego powodu warto sięgać po tłuste ryby przynajmniej raz w tygodniu, oleje roślinne, orzechy włoskie (30g dziennie). Kluczową kwestię dla zdrowia jelit stanowi też prawidłowa podaż kalorii z pożywienia i prawidłowe nawodnienie organizmu.
Podsumowanie
Mikrobiom jelitowy ma istotny wpływ na zdrowie serca, zarówno poprzez regulację stanu zapalnego, metabolizm cholesterolu, a także produkcję substancji, które wpływają na funkcje naczyń krwionośnych i ciśnienie krwi. Zatem zmiany w diecie i stylu życia, które wspierają rozwój zdrowej mikrobioty jelitowej, mogą odgrywać kluczową rolę w leczeniu i prewencji chorób sercowo-naczyniowych, ale także warunkują zdrowie całego organizmu.
Literatura:
- Leonkiewicz L. Dietetyka współczesna .Dieta a mikrobiom: wpływ poszczególnych modeli żywieniowych na układ mikrobioty jelitowej. 01-04-202558/2025
- Ostrowska L., Smarkusz J., Modyfikacja mikroflory jelitowej sposobem zapobiegania lub leczenia otyłości i schorzeń metabolicznych?, „Forum Zaburzeń Metabolicznych” 2016, 7, s. 53–61.
- Basińska M. Rola mikrobioty jelitowej w zaburzeniach metabolicznych: wpływ probiotykoterapii na otyłość i choroby metaboliczne 01-04-2025 ,58/2025
- https://instytut-mikroekologii.pl/badania-nad-mikrobiota-jelitowa-najnowsze-odkrycia-i-ich-znaczenie/.
- https://unitedveincenters.com/pl/blog/optimize-gut-health-for-vascular-wellness/
Autor: Mgr dietetyki, Agnieszka Gąsior
Zdjęcie: żródło freepik
