Rak płuc jest najczęstszym nowotworem złośliwym diagnozowanym w Polsce, stanowiącym jednocześnie pierwszą spośród przyczyn zgonów onkologicznych. Szacuje się, że co roku na tę chorobę umiera ponad 20 tys. osób. Jest groźny i trudny w diagnostyce, bo przez długi czas może nie dawać żadnych objawów.
Rak płuca rozwija się z komórek nabłonkowych dróg oddechowych, najczęściej w dużych oskrzelach ale i na obwodzie płuca, naciekając niekiedy na struktury śródpiersia - czyli serce i wielkie naczynia, przeponę, opłucną oraz ścianę klatki piersiowej co wywołuje gromadzenie się płynu w jamie opłucnowej. Przerzuty nowotworu płuc pojawiają się z kolei zazwyczaj w węzłach chłonnych, wątrobie, mózgu oraz kościach
Rak płuc – klasyfikacja
Zasadniczo wyróżnia się dwa rodzaje raka puca. Pierwszy z nich u 20% chorych to drobnokomórkowy rak płuca, charakteryzuje się szybkim, agresywnym przebiegiem. W pozostałych 80 % przypadków diagnozuje się niedrobnokomórkowego raka płuc, który dzieli się jeszcze na podtypy histopatologiczne:
- raka płaskonabłonkowego,
- raka gruczołowego,
- raka wielokomórkowego,
- i inne.
Rak płuc – przyczyny
Jeśli chodzi o przyczyny raka płuc, jest to choroba bardzo mocno związania z paleniem papierosów. Dym tytoniowy zawiera w sobie kilka tysięcy toksycznych związków chemicznych, z których kilkadziesiąt ma właściwości rakotwórcze. Badania dowiodły, że na 100 tys. osób palących na raka płuca umierają aż 132, z kolei wśród 100 tys. osób niepalących – 5. U osób, które rzuciły palenie, ryzyko zachorowania stopniowo spada, ale i tak pozostaje około dwukrotnie wyższe niż u osób, które nie paliły nigdy. Co ważne, bierne palenie tytoniu, czyli narażenie na wdychanie dymu przy osobach palących, również wiąże się z wyższym ryzykiem zachorowania. Inne czynniki rozwoju nowotworów płuc to:
- predyspozycje genetyczne,
- ekspozycja na promieniowanie jonizujące,
- ekspozycja na azbest,
- częsty kontakt z niektórymi metalami ciężkimi (arsen, nikiel, ołów, kadm)
- SMOG miejski.
Rak płuc – objawy
Jeśli chodzi o najczęstsze objawy raka płuc, zalicza się do nich:
- utrzymujący się ponad 3 tygodnie przewlekły kaszel,
- odkrztuszanie krwi,
- nagła utrata masy ciała,
- napady duszności,
- uczucie zmęczenia, osłabienie mięśni,
- świszczący oddech,
- spuchnięcie szyi,
- problemy z wydawaniem głosu – chrypka,
- zniekształcenie opuszek palców – palce pałeczkowate,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- nawracające zapalenia płuc,
- poszerzenie żył na powierzchni klatki piersiowej.
Wczesne objawy raka płuc czasami nie są wychwytywane, bo łączy się je z innymi chorobami: przeziębieniem, grypą, schorzeniami laryngologicznymi. Bywa również, że wczesne objawy nie występują u chorego w ogóle.
Rak płuc – diagnostyka
Jeśli u pacjenta obserwowane są objawy raka płuc, powinien niezwłocznie zostać skierowany przez lekarza pierwszego kontaktu do onkologa, pulmonologa lub torakochirurga. Powinna być wykonana specjalistyczna diagnostyka. Podstawą są badania obrazowe, obejmujące RTG klatki piersiowej, tomografię klatki piersiowej, pozytonową tomografię emisyjną (PET i PET-CT), a także rezonans magnetyczny. Do rozpoznania raka konieczne jest uzyskanie materiału do badania histopatologicznego lub cytologicznego czyli mikroskopowego badania tkanek lub komórek guza, stosuje się więc badanie endoskopowe dróg oddechowych czyli bronchoskopię – daje ono możliwość pobrania wycinków do badania histopatologicznego, badanie cytologiczne plwociny i popłuczyn oskrzelowych w kierunku obecności komórek nowotworowych. Stosuje się też aspiracyjną biopsję cienkoigłową guza oraz torakocentezę, polegającą na nakłuciu jamy opłucnowej i pobraniu płynu do badania. Wykonuje się biopsje powiększonych węzłów chłonnych - obecnie możliwa jest też diagnostyczna videotorakoskopia i mediastinoskopia. Konieczna jest też spirometria czyli badanie pojemności płuc bo musimy ustalić czy pacjent ma rezerwy oddechowe i czy możemy wyciąć lub napromienić tkankę płucną bez wywołania niewydolności oddechowej.
Rak płuc – leczenie
Leczenie raka płuc może przyjąć dwie formy: radykalną, która daje szanse na całkowite wyleczenie pacjenta lub paliatywną, której celem jest wydłużenie bądź poprawa jakości życia pacjenta. Rodzaj terapii zależny jest od stopnia zaawansowania raka płuc.
Jeśli choroba znajduje się w relatywnie wczesnym stadium, pacjent jest kwalifikowany do najskuteczniejszego obecnie leczenia operacyjnego. Może ono objąć wycięcie płata płuca (lobektomia) albo wycięcie całego płuca (pneumonektomia). Inne metody operacyjne stosuje się rzadziej. Leczenie chirurgiczne przeprowadzają specjaliści torakochirurdzy.
Wycięte podczas operacji tkanki poddaje się w pracowni patomorfologicznej badaniom mikroskopowym i na podstawie wyników badania histopatologicznego podejmuje się dalsze decyzje terapeutyczne. Po upewnieniu się, czy guz został wycięty z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek i czy w usuniętych węzłach chłonnych są czy nie było przerzutów, czasami po operacji włącza się leczenie uzupełniające w postaci radioterapii lub chemioterapii.
Radioterapia i chemioterapia jest także metodą leczenia paliatywnego, u chorych z zaawansowaną chorobą i szansą na leczenie pacjentów z przerzutami do wątroby czy mózgu.
Nowoczesne, wczesne rozpoznawanie i leczenie raka płuc wymaga współpracy wielu specjalistów na etapie diagnostyki oraz leczenia. Szybkie reagowanie lekarzy rodzinnych i wczesne kierowanie pacjentów do dalszego postępowania diagnostycznego i terapeutycznego może dać szans na leczenie operacyjne i wyleczenie tej groźnej i często śmiertelnej choroby, a więc „Uwaga to może być rak płuc!” działajmy by pacjent jak najszybciej trafił do torakochirurga.
lek. med. Tomasz Nikliński
Torakochirurg TNT
Grafika: Szpital Wojewódzki im. św. Łukasza SP ZOZ w Tarnowie
