15 września 2025 roku w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego odbyło się posiedzenie Małopolskiej Rady Zdrowia Psychicznego.
Posiedzenie poprowadziła Dominika Studnicka – Dyrektor Departamentu Zdrowia, Rodziny, Równego Traktowania i Polityki Społecznej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.
Spotkanie poświęcone było ocenie i analizie postępów reformy systemu ochrony zdrowia psychicznego, ze szczególnym uwzględnieniem funkcjonowania Centrów Zdrowia Psychicznego (CZP), ich finansowania oraz ogólnej kondycji psychiatrii w Polsce. Uczestnicy zgodnie podkreślali, że mimo pozytywnych zmian, system nadal boryka się z poważnymi wyzwaniami strukturalnymi i finansowymi.
Małopolska Liderem
Województwo Małopolskie od lat pozostaje liderem we wdrażaniu reformy psychiatrii środowiskowej. Potwierdzają to dane: region posiada największą liczbę mieszkańców objętych działaniem Centrów Zdrowia Psychicznego, notuje najniższy w kraju odsetek hospitalizacji pierwszorazowych oraz dysponuje najmniejszą liczbą łóżek psychiatrycznych na oddziałach całodobowych.
– „Inne samorządy wojewódzkie rozpoczęły debaty na temat lokalizacji i organizacji centrów w swoich regionach dzięki Małopolsce” – podkreśliła dr n. med. Anna Depukat, członek Zespołu ds. zmian systemowych w CZP.
Z kolei Dyrektor Dominika Studnicka zaznaczyła, że działania w Małopolsce nie ustają – celem jest objęcie reformą całego regionu i zapewnienie kompleksowej opieki wszystkim dorosłym mieszkańcom.
Obecnie poza zasięgiem reformy pozostają: miasto Nowy Sącz i powiat nowosądecki, powiat proszowicki i bocheński, powiat brzeski, a także gmina Czernichów w powiecie krakowskim i sześć gmin z północnej części tzw. „obwarzanka krakowskiego”.
Warto jednak zaznaczyć, że działania mające na celu rozszerzenie zasięgu Centrów Zdrowia Psychicznego w regionie są już w toku. Niedawno Województwo Małopolskie przekazało Szpitalowi w Brzesku 18 milionów złotych dotacji ze środków unijnych na budowę nowego Centrum Zdrowia Psychicznego. W ramach inwestycji powstanie trzykondygnacyjny budynek, w którym funkcjonować będą Poradnia Zdrowia Psychicznego, Zespół Leczenia Środowiskowego, Oddział Dzienny Psychiatryczny oraz Punkt Zgłoszeniowo-Konsultacyjny.
Reforma CZP jako fundament nowoczesnej opieki psychiatrycznej
Centra Zdrowia Psychicznego, wdrażane w Polsce od kilku lat w ramach pilotażu, są podstawą nowego modelu opieki psychiatrycznej – środowiskowego, opartego na łatwym dostępie do pomocy, pracy zespołowej i wsparciu lokalnych społeczności.
Jednocześnie zwrócono uwagę, że Centra Zdrowia Psychicznego, mimo pozytywnych efektów swojej działalności, wymagają dalszych zmian organizacyjnych. W szczególności jak podkreślił Prof. dr hab. Andrzej Cechnicki istnieje potrzeba zwiększenia ich autonomii – zarówno w zakresie decyzji finansowych, jak i organizacyjnych – tak, aby mogły elastycznie dostosowywać swoje działania do specyfiki lokalnych społeczności i realnych potrzeb pacjentów.
Równocześnie wyrażono zaniepokojenie przyszłością reformy. Brak jasnej deklaracji o trwałym, systemowym wdrożeniu CZP na terenie całego kraju rodzi obawy o kontynuację projektu po zakończeniu pilotażu.
Finansowanie CZP i ogólne niedofinansowanie psychiatrii
Jednym z głównych problemów omawianych podczas spotkania był brak wystarczających środków na opiekę psychiatryczną w ramach kontraktów z Narodowym Funduszem Zdrowia. Członkowie Rady zwracali uwagę, że choć potrzeby rosną, finansowanie psychiatrii pozostaje na jednym z najniższych poziomów wśród wszystkich zakresów ochrony zdrowia w Polsce oraz na jednym z najniższych poziomów w całej Europie.
Obecna sytuacja finansowa zagraża dalszemu rozwojowi psychiatrii oraz grozi przeciążeniem kadry i pogorszeniem jakości świadczeń.
„Wysoka jakość opieki psychiatrycznej wiąże się z koniecznością odpowiedniego finansowania. Jeśli chcemy, by reforma przynosiła trwałe efekty, musimy zapewnić środki, które pozwolą utrzymać standardy i jakość oraz rozwijać usługi” – zauważył Michał Tochowicz, Dyrektor Szpitala Klinicznego im. J. Babińskiego w Krakowie.
Wnioski ze spotkania były jednoznaczne – reforma Centrów Zdrowia Psychicznego to jeden z najbardziej obiecujących kierunków w polskiej psychiatrii od lat. Jej utrzymanie i rozwój zależą jednak od najbliższych decyzji i realnego zabezpieczenia finansowego. W przeciwnym razie system może nie sprostać rosnącym potrzebom społeczeństwa. W związku z powyższym Małopolska Rada ds. Zdrowia Psychicznego podjęła jednomyślnie decyzje o przedłożeniu swojego stanowiska na najbliższym posiedzeniu Konwentu Marszałków Województw RP.
